Laboratuvarda sağlıklı çalışma koşulları nasıl yaratılır?
10.04.2021
Eğitim, araştırma ya da endüstriyel.. hangi amaçla kurulmuş olursa olsun laboratuvarların tamamı, içinde çalışanların sağlığı için özel koşullar gerektirir. Birkaç bölümlük bu yazı dizisinde, laboratuvarlarda hangi risklere karşı, ne tür önlemler alınması gerektiğiyle ilgili konuları ele alacağız. İlk yazımızda laboratuvardaki (diş poliklinikleri ve çeşitli malzemelerin işlendiği küçük atölyeleri de buna dâhil etmek yerinde olur) işlemler sırasında açığa çıkan, gaz, toz, buhar ve duman gibi atıkların sağlık üzerindeki etkileri ve çalışma ortamlarının bu maddelerden arındırılması için kurulacak uygun donanımın nasıl olması gerektiğini ele aldık.
Çeker ocak nedir?
Çeker ocaklar, havadaki zararlı malzemeleri bir atık hava sistemi ile çekip büyük miktarda hava ile incelterek ve hapsederek havalandırma kanallarından dış ortama bırakan cihazlardır.
Neden çeker ocak kullanıyoruz?
Kimyasalların vücudumuza girmesinin en kolay yollarından biri solunumdur; çünkü nefes almak sürekli ve kaçınılamayacak bir eylemdir. Bedeninizi zararlı bir kimyasaldan uzak tutabilirsiniz; ancak havadaki zararlı kimyasallara maruz kalmamak için nefes almamak gibi bir şansınız yoktur. Solunum yoluyla alınan kimyasal dumanlar ve buharlar doğrudan kanımıza karışabilir, küçük parçacıklar akciğerlerimizdeki alveoler bölgeye ulaşabilir.
İyi tasarlanmış ve doğru kullanılan bir çeker ocak zararlı dumanlara, buharlara, gazlara ve tozlara maruz kalmamızı engeller ya da büyük ölçüde azaltır.
Çeker ocaklar nasıl çalışır?
Çeker ocaklar, içine kuruldukları odadan hava çekerler. Çeker ocağın doğru çalışması için gereken miktarda hava çekebilmesi, bunun için de ortamda yeterli hacimde hava bulunması gerekir. Oda küçükse ya da aynı odada çok sayıda çeker ocak bulunuyorsa normal havalandırmaya ek bir hava kaynağı gerekebilir. Bu ek havaya “harici hava” denir. Harici hava kaynağı yetersiz ya da kapalı olduğunda çeker ocaklar gereken hava giriş hızını sağlayamayabilir. Bu da çeker ocak içerisindeki dumanın yeterli olarak çekilememesine ve laboratuvar ortamına kaçmasına neden olabilir.
Aşırı korozif (Hidroflorik asit vb.), patlayıcı (Perklorik asit vb.) ve radyoaktif izotoplar için farklı tiplerde özel çeker ocaklar bulunur. Belli kimyasalları içeren tepkime ya da işlemlerin her biri için uygun çeker ocak kullanılmalıdır. Biyolojik numuneler için de farklı çeker ocak türleri tasarlanmıştır.
